450 jaar Slag bij Heiligerlee

450 jaar Slag bij Heiligerlee 22 t/m 27 mei 2018

Op 23 mei 2018 is het exact 450 jaar geleden dat de Staatse troepen de Spanjaarden bij Heiligerlee versloegen. Dit werd beschouwd als het begin van de Tachtigjarige Oorlog. 

Deze belangrijke gebeurtenis in de geschiedenis wordt van 22 tot en met 27 mei 2018 uitgebreid herdacht en feestelijk gevierd. Er komen ca. 500 re-enactors uit heel de wereld om de Slag bij Heiligerlee na te spelen. Ook wordt het muziektheaterstuk ‘Nunc aut Nunquan’ opgevoerd. 

Verder worden nog meer activiteiten georganiseerd , zoals een herdenking bij het monument Graaf Adolf, een educatief programma voor kinderen, een tentoonstelling bij het museum, feestavonden, historisch festival, bezichtiging kampement, en nog veel meer!

Slag bij Heiligerlee 2018 op Facebook

 

Programma

Een overzichtelijk programma van de vele activiteiten rondom 450 jaar Slag bij Heiligerlee is hier te downloaden.

Op 26 en 27 mei 2018 werd de strijd, waarbij zowel Graaf Adolf als Graaf van Arenberg sneuvelden, nagespeeld voor publiek. Het kampement, de historische markt en de uiteindelijke slag zullen worden verbeeld met medewerking van honderden re-enactors uit België, Duitsland, Groot-Brittannië, Nederland en Tsjechië. Deze re-enactment groepen hebben een jarenlange ervaring. De afgelopen jaren speelden zij veldslagen na in ondermeer België, Frankrijk, Spanje en Nederland. In de regio Oost-Groningen zijn zij onder andere betrokken bij het naspelen van de zogenaamde Slag bij Bourtange.

Kampement

Eind mei 1568 verrezen er kampvuren en marcheerden Spaanse en Staatse soldaten langs wat nu de Nassaulaan en de Dillenburglaan heet. Pieken en lansen werden mogelijk gesmeed aan de Piekeniersweg en kanonnen bulderen rondom de Kloosterhorn. Bewoners en bezoekers zijn tijdens vaste uren van harte welkom om het middeleeuwse kampement dat nabij deze originele locaties wordt ingericht te betreden.

Historisch festival met demonstraties

Zoals gebruikelijk in de tijd van de Tachtigjarige Oorlog, trekt ook in het kielzog van dit leger een bonte stoet naar het slagveld. Handelaren, koks, chirurgijnen, vrouwen en ambachtslieden trekken mee om de soldaten te spijzen en te laven, ledematen te amputeren, vertier en verpleging te bieden en reparaties aan wapens, tenten, karren enzovoorts uit te voeren. Ook deze lieden hebben hun tenten opgeslagen in of in de onmiddellijke nabijheid van het kampement van de troepen. 

Tijdens het evenement demonstreren zij nu vaardigheden, koken en brouwen zij de heerlijkste zestiende-eeuwse spijzen en dranken en beoefenen zij oude ambachten zoals palingroken, smeden, enzovoorts. Deze zullen niet alleen de re-enactors ten goede komen, maar ook voor bewoners en bezoekers zichtbaar en beleefbaar zijn tijdens het historische festival dat op zaterdag en zondag plaatsvindt langs de randen van het slagveld.

Muziektheaterstuk ‘Nunc aut Nunquan’

Naast het kampement en de historische markt werd met tientallen amateurs uit de regio het muziektheaterstuk ‘Nunc aut Nunquam’ (Nu of Nooit) opgevoerd. Het stuk belicht de periode kort voor de slag en de slag zelf vanuit het perspectief van Willem van Oranje, zijn broers Lodewijk en Adolf en de bewoners van de streek. De bij voorbaat onmogelijke liefde tussen Martin en Alida, een protestantse jongen en een katholiek meisje vormt hierbij de rode draad. 

Het script voor dit muziektheaterstuk is geschreven naar voorbeeld van een theaterstuk uit de jaren zestig en wordt gelardeerd met eigentijdse muziek en liedteksten. Het muziektheaterstuk werd 3 keer opgevoerd. Op vrijdagavond 25 mei en op zaterdag en zondag 26 en 27 mei 2018.

Klokkengieten 22 mei 2018

Een speciale klok wordt gegoten ter ere van 450 jaar Slag bij Heiligerlee en het 25 jarig bestaan van de Stichting Klokkenspel Groningen. Het klokgietingsproces staat onder leiding van Simon Laudy uit Beerta en vindt plaats voor het Klokkengieterij Museum Heiligerlee. 


Het programma is als volgt:

De opbouw voor het gieten begint op dinsdagmorgen 22 mei vanaf ongeveer 11.00. Vanaf dat tijdstip kan het publiek doorlopend kijken hoe een en ander in zijn werk gaat. Het klokgieten gaat op spectaculaire en ambachtelijke wijze, zoals dit eeuwen terug ook in z’n werk ging. We wachten met het gieten tot het donker is, omdat het effect van het gloeiende metaal dan het best naar voren komt! Wij verwachten dat deze gieting zo rond de klok van 21.30 uur zal plaats vinden.

De volgende dag, woensdag 23 mei, wordt de klok rond 11.00 in de morgen ontmanteld. Ook dit proces is “live” te volgen. Daarna wordt de klok op traditionele wijze vervoerd gaan naar het monument Graaf Adolf.  Dit gebeurt met paard en wagen. Aangekomen bij het monument zal de klok voor het eerst geluid worden.

Herdenking

Op 23 mei vindt een herdenking plaats bij het monument Graaf Adolf. Voorafgaand aan de herdenking wordt om 11.00 uur de klok ontmanteld voor het Klokkengieterij Museum Heiligerlee. Tegen 13.00 uur wordt de klok met paard en wagen en de genodigden naar het monument gereden. Daar zal het voor het eerst geluid worden. Er zijn toespraken en bovendien een kranslegging en muzikale begeleiding.

Speciaal voor (oud-)inwoners Heilgerlee en Westerlee

Op dinsdag 22 mei 2018, de dag voor de officiële opening van “450 jaar Slag bij Heiligerlee” zijn van 13.00 uur tot 21.00 uur (oud-) inwoners van Heiligerlee en Westerlee en andere belangstellenden van harte welkom in de musea van Heiligerlee. Er zijn die dag meerdere activiteiten.   

Op deze dag wordt een herdenkingsklok gegoten in de open lucht achter het gebouw van de voormalige klokkengieterij van Van Bergen (nu Klokkengieterijmuseum). In het museum Slag bij Heiligerlee is een expositie ingericht met verschillende voorwerpen, documenten en foto’s van de Slag, het klooster, het monument en de herdenkingsfeesten. De expositie is samengesteld door Berny Jansema en Klaas Haan.   
In de filmzaal kunt u een doorlopende diavoorstelling van het defilé van 24 mei 1968 zien. Een 20-koppig koor zingt enkele gedeelten uit het theaterstuk “nunc aut nunquam” (nu of nooit).  Iedereen is welkom. De toegang is gratis!

KInderactiviteiten Speeltuin Heiligerlee 23 mei 2018

Spelenderwijs ontdekken en samen spelletjes doen uit het verleden, zelf een broodje kneden en bakken op open vuur.

Kinderen kwamen verkleed als ridder, prinses of als iemand anders uit die periode en lieten zich verwonderen over dat 450 jaar geleden de Slag bij Heiligerlee hier in ons dorp zich heeft afgespeeld.

De Speeltuin stond die middag in het teken van deze Slag en habben heel veel activiteiten deze dag. Naast veel spelletjes, zoals riddertje prik, boogschieten, stootstokkengevecht, pot slaan, ratten gooien en nog veel meer, waren de Watergeuzen aanwezig. Dit zijn Piraten uit die tijd. Spannend en avontuurlijk allemaal.

Op woensdagmiddag werd er gestart om 14:00 in Speeltuin Heiligerlee, Vendelstraat 24 in Heiligerlee. Ook was er een leuk springkussen en een gezellig terras voor de ouders en bakten we broodjes hamburgers en hadden we suikerspin.

Deze dag werd georganiseerd door Speeltuin Heiligerlee samen met de groep van Don van Haren (Watergeuzen), Groengroep Heiligerlee en wordt ondersteund  door de organisatie stichting de Twee Lee’s.

Speciaal boek 'De dag en het monument in Heiligerlee' wordt uitgebracht

Klaas Haan uit Heiligerlee is al jaren bezig met onderzoek naar de Slag bij Heiligerlee. Onder andere verdiepte hij zich in de precieze plek waar de Slag plaats vond. Nu is er een boek van hem uitgekomen over deze veldslag: De dag en het monument in Heiligerlee.

Na jarenlang onderzoek wist Haan de veldslag te reconstrueren en kan hij met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid vertellen waar het strijdtoneel zich afspeeld. Op een kaart in het boek zijn oude en nieuwe kaartlagen gecombineerd om de locatie af te kunnen beelden. Ook zijn er in het boek veel oude illustraties en mooie foto's te bewonderen. Dit en veel meer informatie is te vinden in het boek dat vanaf 22 mei 2018 te koop zal zijn in het museum in Heiligerlee.

Inval - Er zijn vele publicaties over de Slag bij Heiligerlee verschenen. In deze uitave is gekozen voor een beschrijving van de inval van het opstandelingenleger van Lodewijk van Nassau in de provincie Groningen. De militaire bewegingen van alle partijen werden beschreven. Tot en met de confrontatie bij het klooster in Heiligerlee. Het zwaartepunt ligt dan ook bij die slag.

Klaas de Haan was op 22 mei zelf in het museum aanwezig. Er was een reünie voor huidige en oud-inwoners van Heiligerlee en Westerlee. 

Paperback - De paperback van Haan over de Slag kost  7,95 euro. Het boek is in samenwerking met  stichting De Twee Lee's, ter ere van het 450-jarige jubileum van de Slag, uitgebracht. 

Wandel- en loopevenement 26 mei 2018

Atletiek vereniging Aquilo uit Winschoten organiseert op zaterdag 26 mei een uniek en ludiek wandel- en loopevenement ter gelegenheid van het feit dat het 450 jaar geleden is dat de Slag bij Heiligerlee plaats heeft gevonden. De tocht begint in Appingedam en Bourtange (2 opstapplaatsen) en eindigt op het evenementen terrein “Slag bij Heiligerlee” in Heiligerlee. De tocht gaat over de oude aanvoerroutes van de troepen. Dit kan wandelend of rennend gedaan worden en wel over een aantal verschillende afstanden..

Entree 25, 26 en 27 mei

Dagkaart € 5,00 per persoon
Kinderen t/m 12 jaar gratis
 

Locaties

Evenemententerrein
Het evenemententerrein waar het kampement, historisch festival, muziekvoorstelling en re-enactment van de Slag plaatsvinden ligt ten noorden van de Halteweg en ten oosten van de Eexterweg.

Museum Slag bij Heiligerlee
Provincialeweg 55
9677 PB Heiligerlee
www.museaheiligerlee.nl 

Monument Graaf Adolf
Provincialeweg 5
9677 PA Heiligerlee

Verkeersmaatregelen

Klik op de afbeelding voor meer informatie over de verkeersmaatregelen rond het evenement.

Organisatie en Contact

Stichting De Twee Lee’s
info@slagbijheiligerlee2018.nl

Anne Marie Knottnerus, 06-51209264;
voorzitter, PR teamlid, algemene zaken

Gert Jan Koerts, 06-31643661;
vice voorzitter; PR teamlid en Technische zaken

Berny Jansema, 06-10174410;
producer muziektheater

Bas Kampyon, 06-51859513;
projectleider historisch festivalterrein w.o. re-enactors

Sietze Dijk, 06-53533877;
horeca en terreininrichting

Tentoonstelling in het museum

In het museum Slag bij Heiligerlee is vanaf 23 mei tot 1 november een speciale tentoonstelling te zien met als thema 'Nunc aut nunquam' (Nu of nooit).
Dit is het motto van het Corps Commandotroepen. Het stamt van Prins Maurits, de tweede zoon van Willem de Zwijger. Maurits had een belangrijk aandeel in de veranderingen in de oorlogvoering, zoals die zich na 1600 voltrokken. Hij was een van de grondleggers van de moderne krijgswetenschap.

De tentoonstelling geeft een beeld van die veranderingen aan de hand van vier elementen: de soldaten, de wapens, de tactieken en de invloed van enkele hoofdrolspelers binnen en buiten de Nederlanden: Maurits, Alva, Gustaaf II Adolf van Zweden en Oliver Cromwell.

Slag bij Heiligerlee, 23 mei 1568

Op 23 mei 1568 troffen de Staatse troepen aangevoerd door de graven Lodewijk en Adolf van Nassau en de Spaansgezinde troepen onder leiding van graaf Arenberg elkaar nabij het klooster van Heiligerlee. In de beeldvorming werd deze slag door de eeuwen heen steeds meer een heldenepos, waarin het kleine, dappere Nederland zich wist te bevrijden van het Spaanse juk. Het werd daarmee dan ook een belangrijk onderdeel van het ‘Verhaal van Nederland’.

Rond de laatste eeuwwisseling begon dit beeld echter te verschuiven. We weten nu dat op 23 mei 1568 een klein, ongeoefend en slecht georganiseerd legertje van opstandelingen de sterke en geoliede Spaanse oorlogsmachine trof nabij Heiligerlee. Door slim gebruik te maken van de locatie en het voordeel van de verrassing te benutten wisten de Staatse troepen de slag te winnen. 

De Slag bij Heiligerlee bleek uiteindelijk de enige veldslag in het offensief van Willem van Oranje die gewonnen werd. Alle andere veldslagen werden verloren, zodat na 1568 de situatie aanzienlijk verslechterde. Pas met de verovering van Den Briel in 1572 kreeg de Opstand vaste voet aan de grond op Nederlandse bodem. Dit alles maakt de slag bijzonder en het waard onder de aandacht te blijven als een knap staaltje krijgsmanskunst.